Περσέας, ο τελευταίος Αντιγονίδης βασιλιάς της Μακεδονίας.

Γράφει ο ΤΖΙΟΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Φιλόλογος – αρχαιολόγος

Όλοι μας γνωρίζουμε, πως τον Ιούνιο του 2005, εντοπίστηκε ο τάφος του τελευταίου βασιλιά της δυναστείας των Αντιγονιδών, Περσέα, κατά μήκος της Via Valeria, στην πόλη “L’Aquila”, από Ιταλούς αρχαιολόγους. Οι Σκοπιανοί, διεκδίκησαν και πέτυχαν, να έχουν την παρουσία τους, ακόμη και στο τάφο του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας.

Στις 8 Ιουνίου 2008, δημοσιεύεται ιταλικό άρθρο με τον τίτλο: “Riscoperta nella marsica tomba Re Perseo”:  . . . Μία επιτροπή συνιστάμενη από αντιπροσώπους του (Ιταλικού) υπουργείου πολιτισμού, του Μακεδόνα πρέσβη (δηλ. του Σκοπιανού) αλλά και Μακεδόνων (δηλ. Σκοπιανών) επιστημόνων, τέλεσε επιθεώρηση, που ήταν από χρόνια σε αναμονή, στον μνημειακό  τάφο του τελευταίου βασιλιά των Μακεδόνων, του Περσέα,  που είναι θαμμένος κατά μήκος της οδού: “Via Valeria” . . . Οι Μακεδόνες αντιπρόσωποι (δηλ. οι Σκοπιανοί) θα δώσουν ζωή σε μία σειρά πολιτιστικών ανταλλαγών, ξεκινώντας μία σειρά μελετών, πού θα επικεντρωθούν στην προσωπικότητα του Περσέα…

Επίσης οι Σκοπιανοί πέτυχαν, να τοποθετηθεί “ενημερωτική πινακίδα” στο χώρο του μνημείο, γραμμένη μάλιστα στη “Σκοπιανή γλώσσα”, όπου γράφονται τα παρακάτω: “ПERCEJ” = (ΠΕΡΣΕΥΣ), “КРАЛ НА МАКЕДОНИЈА” = (ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ), “Од македонскиот народ” = (Από τον λαό της Μακεδονίας). Στην ίδια πινακίδα, βλέπουμε και το “δεκαεξάκτινο αστέρι”, (το οποίο βρέθηκε πάνω στη χρυσή λάρνακα του Φιλίππου Β΄, στη βασιλική νεκρόπολη των Αιγών), αποτελεί το σύμβολο της Μακεδονίας, και είναι το έμβλημα της Αργεαδικής δυναστείας των Μακεδόνων.  Το “δεκαεξάκτινο αστέρι”, οι Σκοπιανοί (πριν από μερικά χρόνια) το είχαν ως έμβλημα, στη σημαία της χώρας τους.

Σήμερα, (δώδεκα χρόνια αργότερα) πληροφορούμαστε, πως παρόλο τις οχλήσεις (Ελλήνων πολιτών) που έγιναν προς το Ελληνικό υπουργείο πολιτισμού, η “Σκοπιανή ενημερωτική πινακίδα” παραμένει στο χώρο του μνημείου. Γιατί αυτή η αδράνεια; Τι κάνει το ΥΠ.ΠΟ, ο Σ.Ε.Α. και οι Μακεδόνες βουλευτές μας; Τι κάνει ο δήμαρχος Πύδνας και ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας; Δεν βλέπουν πως παραβιάζεται κατάφορα η “συμφωνία των Πρεσπών”;

Ιδιαίτερα, οι κάτοικοι της Πιερίας, πρέπει να δείξουν μεγάλη ευαισθησία, σε αυτό το θέμα. Γιατί, μέχρι την τελική έκβαση της μάχης της Πύδνας, το 168 π.Χ, (μεταξύ Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου και Περσέα, που είχε ως αποτέλεσμα την ήττα του Περσέα και συνάμα των Μακεδόνων), όλα τα προηγούμενα πολεμικά γεγονότα κατά τον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο (171 – 168 π.Χ.), διαδραματίστηκαν κυρίως στην περιοχή της Πιερίας.

Έτσι έχουμε τους ελιγμούς των Ρωμαίων, καταλαμβάνοντας αρχικά τη Φίλα, αργότερα το Ηράκλειον & τα Λείβηθρα, μετά το Δίον, ενώ στο τέλος μετά τη μάχη, κατέλαβαν και την Πύδνα. Οι πολεμικοί ελιγμοί των Ρωμαίων, που γίνονταν με μαεστρία, ανάμεσα στα στενά μονοπάτια του Ολύμπου, που ενώνουν την Περραιβία (Ελασσόνα) με την Πιερία, έδιναν το πλεονέκτημα στους Ρωμαίους έναντι των Μακεδόνων. Ένα από αυτά τα μονοπάτια είχα την τύχη να εντοπίσω ως αρχαιολόγος, αλλά και να το αποκαλύψουμε στην αρχαιολογική ανασκαφική περίοδο, που διεξήχθη το έτος 2000.

Ο Περσέας μετά την ήττα, εγκατέλειψε την Πύδνα και κατευθύνθηκε στην Πέλλα, μάζεψε τους θησαυρούς, αρχικά πήγε στην Αμφίπολη, ενώ αργότερα κατέφυγε στη Σαμοθράκη, όπου και συνελήφθη από τους Ρωμαίους. Μεταφέρθηκε στη Ρώμη, όπου προτίμησε να κοσμήσει (μαζί με τα παιδιά του) τον μεγαλοπρεπέστατο Ρωμαϊκό θρίαμβο.

Κλείστηκε στις φυλακές της Ρώμης και πέθανε το 162 π.Χ. σε ηλικία 49 ετών, ενώ θάφτηκε στο νεκροταφείο της “Via Valeria”, της επαρχίας “L’Aquila”. Όμως νωρίτερα είχαν πεθάνει τα δύο παιδιά του, ενώ ο τρίτος γιος, ο Αλέξανδρος, έγινε Ρωμαίος υπήκοος. Είναι ένας φτωχικός πέτρινος τάφος, για τον οποίο το Ελληνικό κράτος δεν επέδειξε κανένα ενδιαφέρον. Οι Ιταλοί σε αγαστή συνεργασία με Σκοπιανούς αρχαιολόγους, οργάνωσαν προπαγανδιστικές εκδηλώσεις με πομπώδεις ομιλίες, ενώ τελέστηκε και «επίσημη κηδεία» του βασιλιά Περσέα,  με κρατικές Σκοπιανές δαπάνες.

Όπως προαναφέραμε, οι αντιπρόσωποι των Σκοπίων, έστησαν εντυπωσιακή “ενημερωτική πινακίδα”, στο χώρο του μνημείου. Έτσι, «ενημερώνονται» οι επισκέπτες, στα σλαβικά, στα ιταλικά και στα αγγλικά, πως είναι μια τιμητική προσφορά «του λαού της Μακεδονίας προς το βασιλιά τους». Η ιστορική απάτη σε όλο της το μεγαλείο, όμως και από την άλλη πλευρά το Ελληνικό κράτος έρχεται να επιβεβαιώσει τον ρωμαϊκό κανόνα δικαίου: “ο σιωπών δοκεί συναινείν” (qui tacet consentire videtur), δηλ. “όποιος σιωπά φαίνεται ότι συναινεί”.

Υπενθυμίζουμε πως η “δυναστεία των Αντιγονιδών”, οφείλει το όνομά της στον Αντίγονο Α΄, (υπήρξε στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου), όπου μετά τη διαίρεση του αχανούς κράτους του Μακεδόνα στρατηλάτη, του παραχωρήθηκε η Μ. Ασία και η Συρία.  Ακολουθεί ο πόλεμος μεταξύ των Διαδόχων και στη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) σκοτώνεται ο Αντίγονος Α΄, όμως επέζησαν ο γιος του (Δημήτριος ο Πολιορκητής) και ο εγγονός του (Δημήτριος Β΄ Γονατάς), οι οποίοι κατάφεραν να κατακτήσουν το κράτος της Μακεδονίας. Μετά από μια σύντομη απώλεια του θρόνου από τη δυναστεία, κατά την περίοδο (287 – 276 π.Χ.), ο Γονατάς επανέκτησε το θρόνο και εδραίωσε τη δύναμη της δυναστείας στη Μακεδονία. Ακολούθησαν οι (Δημήτριος Β΄, Αντίγονος Γ΄, Φίλιππος Ε΄, και ο Περσέας). Την περίοδο αυτή, η Μακεδονία γνώρισε μέρες στρατιωτικής δύναμης και οικονομικής ευημερίας. Η κυριαρχία τους έληξε, μετά τη μάχης της Πύδνας το 168 π.Χ., με την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους.

Είχα την τύχη, να εντοπίσω ως αρχαιολόγος, στην ακρόπολη των Λειβήθρων, έναν «θησαυρό» δεκαέξι αργυρών νομισμάτων, κατά την αρχαιολογική ανασκαφική περίοδο, του έτους 1995. Ο «θησαυρός» περιέχει και ένα “αργυρό τετράδραχμο Περσέως”, όπου στον εμπροσθότυπο φέρει “κεφαλή του Περσέως, διαδηματοφόρος”, ενώ στον οπισθότυπο φέρει “αετό επί κεραυνού & ΒΑΣΙ ΛΕΩΣ  ΠΕΡ ΣΕΩΣ”. Το μοναδικό αργυρό τετράδραχμο του Περσέα, (που βρέθηκε στον «θησαυρό»), ανήκει στα νομίσματα εκείνα, που κόπηκαν από τον τελευταίο Αντιγονίδη, για τις ανάγκες του επερχόμενου Γ΄ Μακεδονικού πολέμου. Τα νομίσματα αυτά ήταν υποτιμημένα (κατά 8 – 10%), σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των τεράστιων πολεμικών εξόδων, (χρονολογούνται 171 – 168 π.Χ.) και κόπηκαν πιθανότατα σε νομισματοκοπείο της Αμφίπολης.

Τέλος, προτείνω στο δήμαρχο “Πύδνας – Κολινδρού”, να αδελφοποιηθεί  με τον αντίστοιχο δήμο κοντά στο “Magliano de’ Marsi  – L’Aquila”, στην Ιταλία, όπου βρίσκεται ο τάφος του Περσέα. Έτσι, η αδελφοποίηση αυτή των δύο δήμων, θα μας θυμίζει την ύστατη προσπάθεια (χωρίς επιτυχία) του τελευταίου βασιλιά της δυναστείας των Αντιγονιδών, για να σώσει τη Μακεδονία από τους Ρωμαίους.